Nu we al stuntelend een anderhalvemetersamenleving proberen te vormen leest het claustrofobische concept van Snowpiercer als de ultieme nachtmerrie. Door een mislukte poging klimaatverandering te keren is de aarde bevroren. De enige overlevenden zijn de passagiers van de Snowpiercer, een enorme zelfvoorzienende trein die gedoemd is rondjes over een wereldomspannend spoor te rijden. Deze ark op rails mag niet stoppen, de ‘eeuwige motor’ die de passagiers warm en in leven houdt vereist een minimumsnelheid. De bouwer van deze trein is Mr. Wilford, een enigmatisch figuur die over de motor waakt en enkel via de intercom spreekt.
Aan boord van Snowpiercer huist een rigide klassenmaatschappij die zich uitstrekt over 1.001 wagons: voorin leeft de elite in overdadige luxe en verder naar achteren wordt het bestaan voor de passagiers steeds soberder. De achterste sectie herbergt een groep verstekelingen die het zonder zonlicht en met een minimaal rantsoen moeten doen. Deze mensen worden enkel in leven gehouden om verder voorin het vuile werk te doen of talentvolle kinderen te leveren – als ze toestemming krijgen om zwanger te worden. Na zeven jaar brute repressie broeit onder deze verworpenen een opstand. Maar voor hun strijd moeten ze stalen deuren openbreken waarvan ze geen idee hebben wat erachter schuilt.
Franse graphic novel
Snowpiercer is gebaseerd op de gelijknamige film uit 2014 van de Zuid-Koreaanse regisseur Bong Joon-ho, die dit jaar met Parasite de Oscar voor beste film won. Bong werd op zijn beurt voor het verhaal van Snowpiercer geïnspireerd door de Franse graphic novel Le Transperceneige (1982). De regisseur gebruikte het vrij absurde concept vooral als scherpe metafoor voor falend kapitalisme: mensen verdrukken elkaar omdat ze gevangen zitten in een wreed systeem dat voortdendert om zichzelf in stand te houden, zelfs terwijl de wereld vergaat.
Als serie moet Snowpiercer tien afleveringen volmaken en wordt Bongs eigenzinnige stijl verruild voor een meer conventionele set verhaallijnen. Sleutelfiguur is André Layton (Daveed Diggs), voormalig rechercheur en nu een van de kopstukken van het verzet in het achterdeel. Hij wordt door Melanie Cavill (Jennifer Connelly) naar voren gehaald. Cavill is officieel het mondstuk voor Wilford maar vanwege diens afwezigheid defacto de baas over de trein. Zij vraagt Laytons hulp om een gruwelijke moordzaak op te lossen. Het geloof van alle passagiers in de door Wilford gedetermineerde sociale verhoudingen staat of valt namelijk bij het handhaven van orde. Deze illusie kan geen moordenaar uit de hogere klassen gebruiken, en helemaal niet een die zijn slachtoffers vooraf martelt met genitale verminking. Door mee te werken krijgt Layton essentiële toegang tot plekken en personen, wat handig van pas komt bij het organiseren van de opstand.
Opstand tegen disproportioneel geweld
De dood van George Floyd en daarop volgende protesten hebben Snowpiercer relevanter gemaakt dan de makers zelf konden anticiperen. Met een zwarte man als leider van een opstand tegen disproportioneel geweld lijkt de serie naadloos aan te sluiten op de actualiteit. Helaas heeft met name de eerste helft van het seizoen een hoog soapgehalte, dat vaak het gevoel van urgentie in de weg zit. Daveed Diggs zet met Layton een iets te laconieke revolutionair neer, die vaak verveeld lijkt door zijn missie. Latere afleveringen maken dit deels goed door verschillende verhaallijnen aan elkaar te knopen en personages meer houvast te geven. Vooral Jennifer Connelly is erg sterk als de ijzige Cavill, die zich steeds weer ontvouwt tot een complexer karakter dat over lijken gaat om het overblijfsel van de mensheid op de rails te houden.
Het sociale commentaar wordt ook sterker naarmate de serie minder vertelt en meer laat zien. Want waarom klampen deze passagiers zich zo vast aan de status quo, zelfs als ze er zelf onder lijden? Hier klinkt de echo van Martin Luther King, die in 1963 vanuit de gevangenis zijn teleurstelling uitsprak over het gebrek aan steun van witte, gematigde Amerikanen; die waren „meer gewijd aan orde dan aan gerechtigheid”, aldus King. De serie waagt zich wel aan deze grotere ideeën maar is vaak te voorzichtig om er vol voor te gaan.
Kleurrijke microkosmos
De kolossale Snowpiercer is kilometers lang maar deze afstanden krimpen naar gelang het plot het vereist. Personages zijn dan snel ter plekke als het moet. Door zo losjes om te gaan met de ruimte verliest de serie het beklemmende gevoel dat in de film slim gebruikt werd om situaties nog intenser te maken. De setbouwers profiteren wel van deze vrijheid en de uiteenlopende wagons met enorme aquaria, salons en nachtclubs maken de Snowpiercer tot een kleurrijke microkosmos.
Het is makkelijk om veel plekken aan te wijzen waar de serie ten opzichte van de film struikelt, maar daar doen kijkers zichzelf uiteindelijk geen plezier mee. Wie de serie in het begin wat gunt wordt later beloond met genoeg plotwendingen en intriges om het tot het einde spannend te houden. De cliffhanger bewijst dat Snowpiercer nog lang niet is uitgerangeerd.
Lees dit stuk op NRC